Το διακύβευμα

Πρόσβαση σε καλής ποιότητας και φτηνή τροφή, συνειδητοποίηση σχετικά με τη διατροφή μας, επαφή με μικρούς παραγωγούς χωρίς μεσάζοντες, μοίρασμα γνώσεων, τεχνικών, τροφής.

Ποιοι

Όσες συμμετέχουν. Κάποιοι απο εμάς, εμπλεκόμαστε με εγχειρήματα συλλογικών κουζινών, κάποιοι άλλοι ενδιαφερόμαστε για μοίρασμα γνώσεων ή πρόσβαση σε φθηνή τροφή.

Κάποιοι έχουν τους δικούς τους λόγους.

Πως

Ερχόμαστε σε επαφή με μικρούς παραγωγούς (με γνώμονα τόσο την καλή ποιότητα των προιόντων, όσο και τις συνθήκες παραγωγής τους -τόσο στο εργασιακό τομέα, όσο και στην ίδια τη  μέθοδο παραγωγής). Συλλέγουμε βότανα, φρούτα, καρπούς. Καλλιεργούμε σε μπαλκόνια, χωράφια και κήπους. Δημιουργούμε μπαξέδες σε πάρκα και κατειλημμένους χώρους. Μοιραζόμαστε γνώσεις και τεχνικές (μας ενδιαφέρουν εξίσου μαθήματα αυτομόρφωσης για την παρασκευή τουρσιού πχ ή καλλιέργειας μανιταριών, όσο και ενημέρωση για το πατεντάρισμα σπόρων ή το νομικό πλαίσιο σ΄ότι αφορά τη διακίνηση βοτάνων).

Ενημερωνόμαστε μέσω της λίστας για νέες αφίξεις προιόντων και για τις επόμενες εκδηλώσεις και δράσεις και κάθε τρίτη απο τις 6 εως τις 11 ανοίγουμε το ντουλάπι στο ευρύ κοινό.

Και το κόστος;

Δε θέλουμε να κάνουμε ένα μαγαζάκι, οπότε επιλέγουμε την ελεύθερη συνεισφορά ως μέσο κάλυψης του κόστους που προκύπτει. Η καθε μια παίρνει ελεύθερα και είτε αφήνει άλλα προιόντα (λεμόνια απο τον κήπο του, ελιές απο το θείο απο την άμφισσα, πατέ τρούφας απο  ντελικατέσσεν) ή ό,τι χρήματα μπορεί ή και τίποτε (πιστεύουμε ωστόσο ότι εν γένει, τα σάβανα δεν έχουν τσέπες).

Ναι αλλά θα είναι βιολογικά τα προιόντα;

Οχι. Η καλλιέργεια δεσμών εμπιστοσύνης με τους παραγωγούς μας φαίνεται απείρως πιο σημαντική απο τον πράσινο μανδύα της ανάπτυξης μέσω των βιολογικών πιστοποιήσεων. Ούτως  ή άλλως μέρος της τροφής θα προέρχεται από τροφοσυλλογή και ευτυχώς τα όρη και τα λαγκάδια δεν έχουν ακόμη πάρει πιστοποίηση.

Και πως συμμετέχει κανείς;

Δίνει το μέηλ του για να συμμετάσχει στη λίστα. Εχει μάτια και αυτιά ανοιχτά για καλά προιόντα, διαβάζει, ενημερώνεται, προτείνει, συλλέγει, καλλιεργεί. Μοιράζεται.

Η θειά μου έχει ένα χωραφάκι παρατημένο, μας ενδιαφέρει;

Ναι αμέ.

Που;

Το τροφοσυλλογικό ντουλάπι ανοίγει κάθε Τρίτη, 6 με 11, στο Αυτόνομο στέκι, Ζ. Πηγής και Ισαύρων, Εξάρχεια.

Να έχω μαζί μου και καμμιά τσάντα;

Οπωσδήποτε. Αποφεύγουμε εν γένει τα συσκευασμένα προιόντα.

Ναι, αλλά με τους ατενίστας που μας βρωμίζουν την πόλη τι θα κάνουμε;

Θα τα πούμε απο κοντά.

Πολλά είναι αυτά που καταρρέουν στις μέρες μας. Χρηματιστήρια, χρηματοπιστωτικά συστήματα, μεταφυσικές δοξασίες εσαεί κερδοφόρου ανάπτυξης, πυρηνικοί αντιδραστήρες στην καρδιά του τεχνοκρατικού θαύματος, μικροαστικές ονειρώξεις -αξιολύπητου- μεγαλείου. Γοητευτικός και συνάμα, θανάσιμα επικίνδυνος, τόπος τα συντρίμμια. Πεδίο ονειρέματος και  αρρώστειας, γεμάτα σκοτεινές γωνίες, του είδους που δίνουν τροφή σε νέες αλλόκοτες δοξασίες. Και αν μας κάνει κάτι να προτιμούμε να κινούμαστε στις παρυφές τους και όχι στις εναπομείνασες αποστράπτουσες κατασκευές του κόσμου τούτου, αυτό δεν είναι τόσο μια ιδιότυπη ressentiment, μια μνησικακία για την οποία τόσο έχει κατηγορηθεί η ριζοσπαστική σκέψη, αλλά ένα σύνολο αχνών, έστω,  υποσχέσεων που γεννά αυτόματα η αποκαθήλωση θεσμών και ιδεολογημάτων.

Αυτό που καταρρέει ξανά και ξανά, τόσο στις -προσεχώς φωσφορίζουσες- ιαπωνικές ερήμους, όσο και στις ανα τον κόσμο χρηματοπιστωτικές, είναι το κυρίαρχο ιδεολόγημα της εξατομίκευσης, της εξύψωσης του ατόμου και των συμφερόντων του στο προσκήνιο της Ιστορίας. Ακριβώς όπως και το κατεξοχήν σύμβολό της, το ΙΧ, που αντί για την υποσχόμενη προσωπική ελευθερία απεριόριστης μετακίνησης, παρήγαγε την ακινησία, καθώς ο άνθρωπος ήρθε για πρώτη φορά στην ιστορία του σε επαφή με την ολοκαίνουργια φρίκη του μποτιλιαρίσματος, έτσι και το εξυψωμένο άτομο της νεωτερικότητας ανακάλυψε έντρομο ότι δε βρίσκεται στη σκηνή  ως αντικείμενο θαυμασμού, αλλά ως μελλοντικό σφαγίο. Η ατομική ελευθερία, μεταφράστηκε σε μοναξιά, στο να΄ σαι γυμνός και αβοήθητος απέναντι στις αδηφάγες ορέξεις της αγοράς.

Τα ερείπια που αφήνει πίσω της αυτή η αποκαθήλωση, βρίθουν απελπισίας, μιζέριας, ψυχωτικών επεισοδίων, αντικαταθλιπτικών και έντοκων απαιτήσεων. Αλλά και γεννήσεων νέων παραδειγμάτων, ή επανακάλυψης παλαιοτέρων, όπου ο χομπεσιανός πολέμος όλων εναντίον όλων δεν είναι ο κανόνας, όπου η αλληλοβοήθεια και η αλληλεγγύη παράγουν καλύτερα αποτελέσματα για όλους, όπου το εμείς αποδεικνύεται παντοδύναμο έναντι του αποξενωμένου εγώ, όπου η συλλογική δράση  απαντά στο εδώ και τώρα.

Αναζητώντας τη διερεύνηση και τη δημιουργία νέων πεδίων συλλογικού, αποφασίζουμε να ασχοληθούμε με το θέμα της τροφής. Όχι μόνο γιατί πρόκειται για ένα πεδίο καθημερινότητας που μας αφορά όλες και όπου το συν-τροφικό αποτελούσε ανέκαθεν ένα πανίσχυρο παράδειγμα, αλλά και επειδή η διατροφική κρίση και ο έλεγχος της τροφής βρίσκουμε ότι αποτελούν δομικούς άξονες της παρούσας μορφής της κυριαρχίας.

Με αυτά κατα νου, ξεκινάμε ένα δίκτυο μοιράσματος τροφής και γνώσεων και δεξιοτήτων που την αφορούν. Ερχόμαστε σε επαφή με παραγωγούς, συλλέγουμε βότανα και φρούτα, καλλιεργούμε στους κήπους και τα μπαλκόνια μας, απαλλοτριώνουμε απο τα σουπερ μάρκετ. Κοντολογής, συγκεντρώνουμε τροφή και τη μοιραζόμαστε μεταξύ μας, χωρίς αντίτιμο, με ελεύθερη οικονομική συνεισφορά, χωρίς μεσάζοντες. Έτσι αποκτούμε πρόσβαση σε φτηνή και καλής ποιότητας τροφή, στηρίζουμε μικρούς παραγωγούς αλλά και αποκτάμε γνώση και δυνατότητα ελέγχου πάνω στην τροφή μας. Σε μια χρονική συγκυρία όπου ο έλεγχος της τροφής αγγίζει οργουελλικά όρια, με νέες νομοθεσίες (βλ. codex allimentarius) που επιβάλλουν την παρουσία των πολυεθνικών και των μηχανισμών ελέγχου σε κάθε στάδιο της διατροφής, εμείς προτείνουμε την αυτομόρφωση, την ελεύθερη συλλογή τροφής και το μοιρασμά της.

Η ζωή είναι πολύ μικρή για να τη χαραμίσουμε με απληστία και εξατομίκευση. Ας τη μοιραστούμε.

To Ντουλάπι

Δίκτυο για την Τροφοσυλλογική Δράση

tontoulapi.espivblogs.net

Στο πεδίο των κοινωνικών συγκρούσεων πολύ συχνά μια επιμέρους νίκη δύναται να προβεί πιο καταστροφική από μια ολοκληρωτική ήττα. Αυτό αντικατοπτρίζεται σε αναρίθμητα «επιμέρους» κινήματα από το ΄60 και μετά. μέρος των αιτημάτων τους υλοποιήθηκαν και ενσωματώθηκαν στη λειτουργία του συστήματος. Με αποτέλεσμα, η ολοκληρωτικότητα της ήττας που δεν ήρθε να μετουσιώνεται σε ολοκληρωτικότητα απουσίας. Ελπίδας και διεξόδου.

Κάτι ανάλογο μπορεί να ειπωθεί για το οικολογικό κίνημα και τις διάφορες συνιστώσες του. Η μερική του νίκη, που το έχει φέρει σε περίοπτη θέση κάθε πολιτικής ατζέντας της κυριαρχίας, αντανακλά την ίδια του την ήττα. Σαν αιχμάλωτος πολέμου, που έσωσε τη ζωή του καταδίδοντας ασυστόλως, η οικολογική ευαισθησία ντύνει κάθε σχεδόν πράξη λεηλασίας και καταστροφής του φυσικού κόσμου.

Τα βιολογικά προϊόντα και η οργανική καλλιέργεια αποτελούν μια από τις πλέον διάσημες συνιστώσες της στροφής προς την οικολογία. Σε επίπεδο ορισμών, βιολογικά είναι τα προϊόντα της βιολογικής ή οργανικής γεωργίας. Η βιολογική ή οργανική γεωργία είναι χοντρικά η μέθοδος καλλιέργειας χωρίς τη χρήση χημικών λιπασμάτων και χημικών εντομοκτόνων. Σε επίπεδο ουσίας τα βιολογικά προϊόντα συμπυκνώνουν δυο πανίσχυρα σύγχρονα ιδεολογήματα της κυριαρχίας: αυτό της ανάγκης σωτηρίας του πλανήτη και αυτό του υγιεινισμού.

Σ΄ ότι αφορά το πρώτο, η κατάσταση έχει λίγο πολύ ως εξής: ο πλανήτης μας –μητέρα γη για τους πλέον ξεδιάντροπους- νοσεί. Σ΄ αυτό το σημείο δεν έχει τόσο σημασία αν η αιτία της νόσου είναι ο ίδιος ο άνθρωπος που τον λυμαίνεται ή όχι. Ο λόγος της κυριαρχίας –επιστήμονες, πολιτικοί και θινκ τάνκερς- φροντίζει να παρουσιάζει το όλο θέμα κάπως μεταφυσικά, ήτοι, τα δάση δε φροντίζονται και πεθαίνουν, δε νοιαζόμαστε για τα νερά και αυτά στερεύουν και ούτω καθεξής, αφήνοντας άλυτη την απορία του πως όλες αυτές οι θνησιγενείς οντότητες κατάφερναν και την έβγαλαν καθαρή για τόσα εκατομμύρια χρόνια πριν την έλευση του καπιταλισμού. Ο λόγος της αριστεράς , της οικολογίας και της προόδου συμφωνεί για τον επικείμενο θάνατο του φυσικού κόσμου, μόνο που κατηγορεί τον καπιταλισμό γι΄ αυτό. Ας είναι. το σημαντικό όπως είπαμε είναι ότι αμφότεροι συναινούν στην ανάγκη σωτηρίας του πλανήτη. Τα διαρκώς αποψιλούμενα τροπικά δάση προσομοιάζονται –και σε περισσότερα των απλώς συμβολικώνεπίπέδων- με τα λιμοκτονούντα παιδάκια της μπιάφρα και της αιθιοπίας. Η κοινή τους μιζέρια εγκαλεί την ανθρωπότητα σε –εθελοντική- δράση, για τη σωτηρία τους.

Από ότι φαίνεται οι μαρτυρίες, τα μαρτύρια αν το προτιμάτε σε ουδέτερο τόνο, των ιθαγενών της αμερικής, αυστραλίας και αφρικής, δια το ποιον και τη φύση της σωτηρίας δε δύνανται να αναχαιτίσουν την καταστροφική λαίλαπα του ανθρωπισμού και της οικολογικής ευαισθησίας. Απλά χάριν ιστορικής αλήθειας να αναφέρουμε ότι ελάχιστοι στο πρόσφατο παρελθόν δήλωσαν ξεκάθαρα: «να μια νέα γη και χιλιάδες μελλοντικοί εργάτες της, πάμε να τους ρουφήξουμε πόρους και υπεραξία», αντ΄ αυτού όλοι συναίνεσαν στην εικόνα ενός πεινασμένου/δυστυχή/απολίτιστου/ξεθεωμένου στη δουλειά/καταδικασμένου στην κόλαση ιθαγενή και έτρεξαν να τον σώσουν. Με άλλα λόγια, σαφώς η σωτηρία είναι ούτως ή άλλως μια μορφή κυριαρχίας, αλλά στον συγκεκριμένο κόσμο μας όπου περιφέρεται ως λάβαρο, το ισοδύναμο της είναι στυγνή εκμετάλλευση και αφανισμός.

Ο υγιεινισμός ενώ στηρίζεται σε ένα πάνω κάτω λογικό αίτημα –αυτό της ευεξίας σε σωματικό επίπεδο- χρησιμοποιεί τα ίδια τεχνάσματα με την «ανάγκη σωτηρίας του πλανήτη», σε μια ιδεολογική κατασκευή πλήρους παραλογισμών, μυθευμάτων και μωρολογιών. Ο πλανήτης που νοσεί, γίνεται σώμα που νοσεί και ακόμη περισσότερο: ζωή που δείχνει να καταρρέει κάτω από το βάρος της ίδιας της ζωικότητας της. Το ανθρώπινο σώμα παρουσιάζεται έρμαιο των σύγχρονων συνθηκών ζωής, με αναρίθμητα μικρόβια και ιούς να καραδοκούν για να διαρρήξουν την ακεραιότητά του, τροφές, ουσίες και καθημερινές συνήθειες που θα το πλήξουν ανεπανόρθωτα. Η τυραννία της υγείας, πατάει πάνω στην κατασκευή του εξατομικευμένου υγιειούς σώματος και δημιουργεί το μύθο ενός σώματος υπό κατάρρευση. Απαιτείται μόνιμη ιατρική παρακολούθηση, διαρκής επαγρύπνηση, εμβόλια και τεστ παπ, αποχή από τσιγάρα, ποτά, ψυχότροπα, πειθαρχία και καθημερινή άσκηση, αέναα ψυχαναλυτικά σέσσιονς και κυρίως παράδοση του σώματος στους ειδικούς: γιατρούς ή για τους πιο ψαγμένους, θεραπευτές.

Παρόλο που το σύγχρονο προσδόκιμο ζωής είναι υψηλότερο από κάθε άλλη γνωστή ιστορική εποχή, η τυραννία της υγείας, επιμένει στην κατασκευή νοσογόνων συνθηκών και συνηθειών, φυλακίζοντας το σώμα σε ένα σωρό παράλογες απαγορεύσεις και καταναγκασμούς. Ένα εκατομμύριο άνθρωποι βρίσκουν το θάνατο ετησίως παγιδευμένοι στα οχήματά τους κι ωστόσο η αγορά νέων αυτοκινήτων επιδοτείται. για μια στατιστική εκτίμηση πιθανούς βλάβης στην υγεία ωστόσο, άνθρωποι φυλακίζονται ή δέχονται πρόστιμα για το τι καπνίζουν, ρουφάνε ή καταπίνουν. Παράλληλα το ιδεολόγημα του υγιεινισμού, δανείζεται στοιχεία από αυτό της καθαρ(ι)ότητας κατασκευάζοντας ένα αποτρόπαιο και έσχατα εξατομικευμένο ανθρώπινο ον: τρεφόμενο με καθαρές τροφές, με τις υγιεινότερες των συνηθειών και ξοδεύοντας όλο τον ελεύθερο χρόνο του στη θεραπεία:ψυχανάλυση, βελονισμό, αρωματοθεραπεία, αγιοουβέρδα. Με το ρέσκιου ρέμεντυ πάντα ανά χείρας, το υγιές ανθρωπάριο, αυτοϊκανοποιείται με την αφήγηση της ατομικής του υγείας, στα πρότυπα της, ναζιστικών καταβολών, ιδεολογίας της υγείας.

Λίγο πολύ, μέχρι κ το 2ο παγκόσμιο πόλεμο, η γεωργία ως επί το πλείστων ήταν αυτό που θα λέγαμε σήμερα, βιολογική. Οι εξελίξεις στην τεχνολογία και στη χημεία –εν μέρει και ως άμεση συνέπεια του 2ου παγκόσμιου μακελειού και των τεχνολογικών καινοτομιών του- καθώς επίσης και μια νέου τύπου πίστη στην επιστήμη και τις υποσχέσεις της, λείαναν το έδαφος για την πράσινη επανάσταση. Την επιτάχυνση και μεγιστοποίηση της γεωργικής παραγωγής δηλαδή με τη βοήθεια της επιστήμης. Και επί το προκείμενο της χημικής βιομηχανίας, που μετέτρεψε όπλα μαζικής καταστροφής σε αζωτούχα λιπάσματα και εξόπλισε τον αγρότη με ένα ολόκληρο χημικό οπλοστάσιο για την καταπολέμηση των ζιζανίων και των εντόμων.

Δε χρειάστηκαν παρά λίγες δεκαετίες για να γίνουν εμφανή τα καταστροφικά αποτελέσματα του νέου θαυμαστού κόσμου. Τα εκατομμύρια αγροτών με καρκίνους, τα ολοένα και αυξανόμενα δείγματα ραγδαίας πτώχευσης του εδάφους, η καινοτομική έννοια της μόλυνσης που εξαπλωνόταν σε παγκόσμιο επίπεδο, σε ύδατα, έδαφος, αέρα και τροφική αλυσίδα, συνέπεσαν με την άνοδο του οικολογικού κινήματος. Έτσι, η επιστροφή κατά κάποιο τρόπο, στις παλιότερες μεθόδους καλλιέργειας, βαφτίστηκε -σε αντιδιαστολή με την καινούργια μέθοδο- βιολογική γεωργία.

Στη βιολογική γεωργία, δίνεται έμφαση στον εμπλουτισμό του χώματος με οργανικές ουσίες (χούμο) και στην καταπολέμηση των ασθενειών με φυσικά ή οργανικά σκευάσματα. Παράλληλα, οι καλλιεργήσιμες ποικιλίες οφείλουν να είναι μη-γεννετικά τροποποιημένες. Με λίγα λόγια, η ουσιαστική διαφορά της βιολογικής γεωργίας, από τη συμβατική είναι η έλλειψη χημικών πρόσθετων τόσο στο έδαφος όσο και στο τελικό προϊόν

Όλα όμως τα υπόλοιπα παραμένουν σχεδόν ίδια. Οι μονοκαλλιέργειες, η εξάρτηση από εταιρείες πιστοποίησης σπόρων και καλλιέργειας, η εξόντωση των φυσικών, άγριων ποικιλιών από τις εξημερωμένες, η διάβρωση και υποβάθμιση του εδάφους, ο μετασχηματισμός της αγροτικής παραγωγής σε μια σειρά από εργοστάσια που ανήκουν σε λίγους μεγαλοτσιφλικάδες ή εταιρείες, η εναρμόνιση με τα κεντρικά πλάνα παραγωγής, η καταστροφή δασών και φυσικού κόσμου για τη δημιουργία χωραφιών, αποτελούν κοινή πραγματικότητα τόσο για τη βιολογική, όσο και για τη συμβατική γεωργία. Γι’ αυτό ίσως και τα βιολογικά προϊόντα που κατακλύζουν τα σουπερμάρκετ του αναπτυγμένου κόσμου, δείχνουν όλο και περισσότερο σαν τα συμβατικά. Και έχουν και την ίδια ανούσια γεύση

Η διάβρωση του εδάφους ως αποτέλεσμα της καλλιέργειας υπάρχει πολύ πριν την εμφάνιση των χημικών, ενώ ήδη από τις αρχές του περασμένου αιώνα ήταν σχεδόν αδύνατο να βρεθούν οι αρχικές, φυσικές ποικιλίες των κυριότερων καλλιεργήσιμων ειδών –καλαμπόκι, στάρι ή σόγια π.χ. Η μονοκαλλιέργεια φτωχαίνει το ίδιο το έδαφος είτε χρησιμοποιούνται χημικά είτε όχι και η ανάγκη για μεγάλες παραγωγές σε τυποποιημένα προϊόντα με μεγάλο περιθώριο κέρδους, ελαχιστοποιεί την ποιότητα, ανεξαρτήτως της τεχνολογίας παραγωγής. Πράγματι, η βιολογική γεωργία δεν επιβαρύνει το περιβάλλον με χημικά, απαιτεί όμως εξίσου δρόμους, αποψίλωση δασών, εξάλειψη των υδάτων, μηχανήματα, συσκευασίες και ούτω καθεξής.

Παράλληλα, η πιστοποίηση των προϊόντων ως βιολογικά δημιουργεί μια νέα εξάρτηση των αγροτών από τις εταιρείες. Στο επίπεδο των σπόρων π.χ., ο αγρότης οφείλει να χρησιμοποιήσει πιστοποιημένους από συνήθως εργαστηριακά αναπαραγόμενα φυτά- σπόρους ή φυτώρια, καθώς πολύ συχνά οι παραδοσιακές, φυσικές ή από χρόνια προσαρμοσμένες ποικιλίες δε θα πάρουν την πολυπόθητη πιστοποίηση. Έτσι μειώνεται η βιοποικιλότητα, ενώ παράλληλα αυξάνεται η εξάρτηση του αγρότη και κατ’ επέκταση της γεωργίας, από τις εταιρείες.

Ωστόσο η ταμπέλα «βιολογικό» παράγει αυτόματα ένα φαντασιακό, εναρμόνισης με τη φύση και υγείας. Και ο καταναλωτής δεν ψάχνει πλέον για μικρούς ή ποιοτικούς παραγωγούς, που εξ΄ ορισμού παράγουν καλύτερη ποιότητα με πολύ μικρότερη περιβαλλοντική όχληση ή καταστροφή, αλλά για την ένδειξη «βιολογικό». Ο κτηνοτρόφος για παράδειγμα που μαντρώνει τα ζώα του σε κλουβιά και τα ταΐζει με πιστοποιημένες, εργοστασιακά παραγμένες, βιολογικές τροφές, θεωρείται –εντελώς παράλογα- ότι παράγει καλύτερο προϊόν και είναι και πιο κοντά στη φύση από αυτόν που παραδοσιακά αφήνει τα ζώα του να βοσκάνε από τα γύρω δάση και που αδυνατεί να πάρει πιστοποίηση, καθότι το δάσος δεν είναι βιολογικά πιστοποιημένο.

Μ΄ άλλα λόγια, η παθητική εμπιστοσύνη στις ευεργετικές δυνατότητες της χημικής βιομηχανίας, αντικαθίσταται αυτούσια από την παθητική εμπιστοσύνη στους ειδικούς της υγείας. Ο άνθρωπος συνεχίζει να καταναλώνει κάτι για το οποίο δεν έχει ιδέα του πως, που και από ποιους παράχθηκε, μόνο που πλέον το πληρώνει και λίγο ακριβότερα.

Η βιολογικότητα των προϊόντων τροφής χρησιμεύει ως παραπέτασμα καπνού για την απόκρυψη του βασικού προβλήματος της γεωργίας: αυτό δηλαδή της μαζικοποίησης και εκβιομηχάνισής της. Το γεγονός ότι όλο και μεγαλύτερα τμήματα γης ανήκουν σε μια σειρά από πολυεθνικές και άρα η ποιότητα, οι τιμές και η ίδια η φύση της τροφής είναι άμεση συνάρτηση ενός –παραδοσιακά ανηλεούς- ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, καθώς και συγκεκριμένων βιοπολιτικών συμφερόντων, αποτελεί το βασικό πρόβλημα της γεωργίας. Έτσι το ζητούμενο δε θα έπρεπε να είναι η βιολογικότητα της καλλιέργειας γενικά και αφηρημένα, αλλά η αλλαγή των σχέσεων στη γεωργική διαδικασία. Από αυτή την άποψη, η ύπαρξη δικτύων μικρών παραγωγών, έστω και χωρίς πιστοποίηση βιολογικής καλλιέργειας, είναι σαφώς πιο ελπιδοφόρα ως προοπτική από τη αντιμετώπιση της τροφής ως ένα οποιοδήποτε προϊόν: μαζικά παραγόμενο και πλήρως εναρμονισμένο στις –συχνά απάνθρωπες- απαιτήσεις της αγοράς. Ομοίως, σ’ ότι αφορά τους καταναλωτές, η προσπάθεια επαφής με τους μικρούς παραγωγούς και η σχημάτιση δικτύων τροφής, όπου κανείς μπορεί να έρθει σε επαφή τόσο με τους παραγωγούς όσο και με τον τρόπο παραγωγής, θα έχει σαφώς πιο θετικά αποτελέσματα στην καλυτέρευση της ποιότητας της διατροφικής σχέσης, από ότι το κυνήγι των βιολογικών προϊόντων.

Χρειάζεται να επικεντρώσουμε την κριτική μας στο προφανές: τη βιομηχανία τροφής και όχι στην πρόκριση άλλης μιας «καινοτόμας» τεχνολογίας της όπως η βιολογική καλλιέργεια. Σαφώς και η μη-χρήση χημικών δε μπορεί παρά να αποτελεί σημαντικό ζήτημα, εντούτοις φαντάζει εξαιρετικά μικρό μπροστά στο σημαντικότερο: την αέναη επέκταση της εκβιομηχανοποίησης κάθε πτυχής της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η δημιουργία άμεσων σχέσεων και δικτυώσεων μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών και η προσπάθεια ει δυνατόν αποδόμησης αυτού του δίπολου, φαντάζει ως μόνη αξιοπρεπή και λογική κίνηση σε μια χρονική συγκυρία που το ίδιο σύστημα που παρήγαγε τις διατροφικές και οικολογικές κρίσεις του τελευταίων χρόνων, επιχειρεί να τις παρακάμψει βάφοντας τες πράσινες.

Συλλογική Κουζίνα

τρώω γιατί κάτι πρέπει να φάω.

τρώω γιατί πεινάω.

τρώω για να δω τηλεόραση.

τρώω γιατί πήγε δέκα η ώρα.

τρώω. τι; να μη φάω;

Ακόμα και σε περιόδους σπάνης, η τροφή δε θεωρούταν ποτέ ως βιολογική ανάγκη και μόνο. Σε κάθε ανθρώπινη κοινότητα, η κατανάλωση τροφής γίνονταν συλλογικά: τα γεύματα ήταν πρωτίστως ένα κοινωνικό γεγονός και δευτερευόντως η πλήρωση μιας ανάγκης. Αντίθετα στην εποχή μας, εποχή υποτιθέμενης αφθονίας και ευμάρειας για το δυτικό κόσμο, η τροφή έχει εκπέσει στο επίπεδο του αναγκαίου. Ο σύγχρονος άνθρωπος καταναλώνει την τροφή του πιο μοναχικά από ποτέ και σε καθεστώς πλήρους αποξένωσης από αυτή. Γκουρμέ ή σαβούρα, βιολογική ή junk, η τροφή καταναλώνεται όπως κάθε άλλο προιόν:  φετιχοποιημένα και αλλοτριωμένα.

Παράλληλα, η τροφή γίνεται ξεκάθαρα το πεδίο ενός πολέμου. Τεράστιες εκτάσεις γης σε αφρική και  ασία αγοράζονται από άλλα κράτη ή και πολυεθνικές, ενώ σε ευρώπη και αμερική το μεγαλύτερο κομμάτι της καλλιεργήσιμης γης περνά στον έλεγχο ελάχιστων εταιρειών. Η ποιότητα και το είδος της τροφής μας καθορίζεται όλο και λιγότερο από το τι έχει να μας προσφέρει ο τόπος στον οποίο ζούμε και όλο και περισσότερο από το τι αποφασίζουν οι εταιρείες και οι παγκόσμιοι οργανισμοί τους ότι είναι συμφέρον να πουλήσουν, με αποτέλεσμα την πλήρη απουσία ελέγχου αλλά και γνώσης πάνω στην τροφή μας. Όπως και σε κάθε άλλη έκφανση του ζωικού, οι επιλογές μας στην τροφή θυμίζουν όλο και περισσότερο multiple choice. Ό,τι και να επιλεχθεί από τη γκάμα που μας προσφέρει η αγορά, θα καταναλωθεί μοναχικά, παθητικά και σε πλήρη άγνοια για την ποιοτητά του.

Η παρούσα παγκόσμια διατροφική κρίση παράγει διαφορετικές εκδοχές πείνας για όλους μας. Και ακόμα και ο δυτικός άνθρωπος ανακαλύπτει έκπληκτος ότι μπορεί μια χαρά να πεινάει ακόμα και με γεμάτο στομάχι. Σ΄αυτή την έρημο λοιπόν που καλύπτει το πεδίο της κατανάλωσης τροφής, όπως και κάθε άλλης κοινωνικής σχέσης, επιθυμούμε τη δημιουργία οάσεων με σκοπό να τους την ξαναπρασινήσουμε τη γαμημένη. Τα συλλογικά γεύματα επανανοηματοδοτούν την τροφή ως μια κοινωνική διαδικασία συνεύρεσης, επικοινωνίας και γιορτής ενώ ταυτόχρονα τα συλλογικά μαγειρέματα δεν απελευθερώνουν μόνο τη δημιουργικότητα και τη φαντασία του κάθε συμμετέχοντα, αλλά δίνουν επίσης τη δυνατότητα αδιαμεσολάβητης σχέσης με μικρούς παραγωγούς, καθώς επίσης και για την ίδια την παραγωγή ή συλλογή τροφής. Πίσω από κάθε «ανάγκη΄ βρίσκεται μια κοινωνική σχέση πλήρη νοήματος: ας την επανανακαλύψουμε. Αυτοδιάθεση των επιθυμιών μας, αυτοδιάθεση της ζωής μας.

πάντως, δεν τρώω για να γνωρίσω κάποιον.

δεν τρώω για να πω μια γαμωκουβέντα.

δεν τρώω γιατί είμαστε παρέα.

δεν τρώω γιατί είναι μέρος αυτό εδώ για να φας;

Συλλογική Κουζίνα Σκαραμαγκά

Θυμάμαι όταν ήμουνα μικρός, ο πατέρας πάντοτε αρεσκόταν να μας λέει ιστορίες περί του πόσο τυπικές και νοικοκύρισσες ήταν παλιά οι γυναίκες, αλλά και οι άνδρες δεν πήγαιναν πίσω και τότε στα παλιά τα χρόνια οι άνθρωποι μαγείρευαν διαφορετικά φαγητά και… εμείς τότε παιδί μου τρώγαμε τον τραχαχανά, που τον απλώναμε… και τι είναι μπαμπά ο τραγανάς…και μένα μου φαινότανε πολύ αηδής η περιγραφή του τραγανού τραγανά, γιατί είχαμε κάτι κιβώτια κρουασάν που δώριζε η πρόνοια, μα και μπισκότα που μπορούσες να βουτήξεις μποοοόλικα το πρωί στο γάλα σου, το οποίο τότε ήταν απαραιτήτως συμπυκνωμένο γιατί το φρέσκο ήταν παράνομο αφού μόλις είχε αμολυθεί το τσερνομπίλ, κάποιο θηρίο που μόλυνε όλα τα γάλατα μα άφησε μόνο τα συμπυκνωμένα για να έχουμε και εμείς τα παιδιά να πίνουμε κάτι διότι αν περιμέναμε από τον τραχαχανά… μερικές φορές τον έβλεπα στον ύπνο μου ώσπου τον είδα και τώρα τελευταία, σε γκουρμέ  εστιατόριο, πηγαίνοντας με τον πατέρα μου που παραλειπομένου του καταρράκτη του είδε να ξεπροβάλλει ευθαρσώς από τον κατάλογο η λέξη τραχανάς με γράμματα ολοστρόγγυλα και ωραία και μου είπε πως αυτό το εστιατόριο παιδί μου πρέπει να είναι παλιό, όπως λέμε από το 1952 και με παράδοση στην ποιότητα, ενάντια στα μεταλληγμένα, μέχρι που του εξήγησα ότι ο τραχανάς του έχει γίνει της μοδός.

ΜΑΓΕΙΡΕΜΑΤΑ ΣΤΗ ΣΚΑΡΑΜΑΓΚΑ

πατησίων 61 και σκαραμαγκά

δευτέρα 12 Οκτώβρη, 16.00, συλλογικό γεύμα